Om een energiesysteem goed te kunnen laten functioneren spelen energiemarkten een cruciale rol. Op die markt komen vraag en aanbod bij elkaar. Door de energietransitie, door zelf energie op te wekken, op te slaan of te verhandelen en door veranderende wetgeving maakt de energiemarkt een snelle verandering door. Waar moet je als mobiliteitsondernemer rekening mee houden? In dit artikel lees je meer over de belangrijkste veranderingen op de energiemarkt.
De huidige energiemarkten zijn bedacht en ingericht in de tijd van de liberalisering, waarbij het stimuleren van concurrentie het hoofddoel was. Het vrije marktmechanisme was daarbij het uitgangspunt. Maar waar in de afgelopen decennia het aanbod de vraag volgde, gaat dat nu vaak andersom. Door de energietransitie is de energiemarkt namelijk ingrijpend veranderd. Aan deze markten worden nu andere eisen gesteld: ze moeten zorgen voor innovatie bij verduurzaming en balancering. Kortom: vraag en aanbod van energie moeten zoveel mogelijk in balans zijn.
Huidige partijen op de energiemarkt
Op dit moment zijn onderstaande partijen actief op de energiemarkt:
- Producent - Opwekken van energie
- Bedrijf en consument - Verbruik van energie
- Prosument - Bedrijf of consument die zelf ook duurzame energie produceert
- Transmissienetbeheerder - Verantwoordelijk voor elektriciteitstransmissie binnen het hoogspanningsnet
- Distributie netbeheerder - Verantwoordelijk voor het distribueren van elektriciteit binnen het laag- en middenspanningsnet
- Energieleverancier - Elektriciteitslevering aan kleine bedrijven en huishoudens
- Balansverantwoordelijke, programmaverantwoordelijke (PV-partij) - Zorgt voor balans tussen toevoer en afname van elektriciteit
- Regulator - Zorgt voor gelijke concurrentie mogelijkheid binnen de vrije markt
Systemen integreren
De markten voor elektriciteit, gas en warmte zijn momenteel nog gescheiden. De verwachting is dat ze steeds meer integreren. Door de energietransitie zijn de energiemogelijkheden namelijk fors uitgebreid. Voor fossiele brandstoffen zijn duurzamere alternatieven gekomen, zoals duurzaam opgewekte elektriciteit, warmtenetten en hybride combinaties. Maar daarbij ontstaan nieuwe uitdagingen. Zo leveren zon- en windenergie niet continu hetzelfde vermogen. En aan de vraagkant zijn nog veel mogelijkheden om de inzet van energie te sturen - en daardoor te optimaliseren. Op dit moment is het energietransport ingericht op het voorkomen van piekbelasting, terwijl bij balancering het streven is om tijdens overschotten een hoge energie afname te hebben.
Het uitgangspunt van een goed functionerende energiemarkt is dat deze zorgt voor een juiste afstemming van vraag en aanbod, lage prijzen, leveringszekerheid en duurzaamheid.
Streven naar meer balans
Bij de energietransitie en voor innovaties bij energie-oplossingen is een gelijk speelveld nodig. Maar momenteel kunnen nieuwe marktpartijen niet zonder belemmeringen de markt betreden - en daarmee niet met dezelfde voorwaarden opereren als de gevestigde ondernemingen. De energiemarkt moet hierop aangepast worden zodat de energietransitie snel en eerlijk verloopt.
Een tweede knelpunt is dat in de huidige structuur niet gestuurd kan worden op verbruik per tijdstip. Het aanbod van
duurzame energie is bijvoorbeeld namelijk niet constant. Boven zijn energieprijzen zoals die van gas, olie en stroom aan elkaar gekoppeld.
Een oplossing hiervoor zou kunnen zijn dat de tarieven voor energie differentiëren per uur. Hierdoor kan het voor verbruikers interessanter worden om hun energieverbruik af te stemmen op het actuele aanbod van energie, waardoor de balans op de energiemarkt meer in evenwicht wordt gebracht.
